ديابت و ورزش

 

بيماري قند (ديابت) يكي از شايع ترين بيماري هاي غدد درون ريز است كه با افزايش غير طبيعي قند خون، اختلالات متابوليكي حاد و عوارض درازمت در چشمها، كليه ها، اعصاب و عروق خوني مشخص مي گردد. بنابراين بد ندانستم اين شماره از «ورزشكار باشيد» را به اين بيماري و تاثير ورزش در آن بپردازم. اميد است اين نوشتار كمكي باشد هرچند ناچيز به عزيزاني كه به نوعي با اين بيماري در ارتباط هستند.

 

عوامل ايجاد بيماري:

 

تا كنون علت دقيق بيماري قند شناخته نشده است، اما مهمترين عواملي كه در ايجاد اين بيماري دخالت دارند عبارتند از:

• وراثت
• عوامل محيطي (عفونت هاي ويروسي)
• چاقي (بيش از 80 درصد از بيماران چاق هستند.)
• حاملگي (به بيان ديگر، خانم هايي كه نوزادان با وزن زياد به دنيا مي آورند و يا سقط هاي مكرر داشته باشند.)

 

انواع بيماري قند يا ديابت:

 

بيماري قند به طور كلي به دو نوع تقسيم مي شود:

1-   ديابت وابسته به انسولين (نوع 1) كه با كاهش يا عدم ترشح انسولين در بدن، به علت تخريب سلول هاي ترشح كننده انسولين پديد مي آيد. در اين نوع بيماري حداكثر شيوع در سنين يازده تا سيزده سالگي است.

2-   ديابت غير وابسته به انسولين (نوع 2) كه با افزايش مقاومت نسبت به اثر انسولين در بافتها مشخص مي شود كه در ديابت نوع 2 اكثر مبتلايان چاق مي باشند و سن بروز بيماري بالاي چهل سال مي باشد.

 

نشانه هاي بيماري قند يا ديابت:

 

تظاهرات باليني از فردي به فرد ديگر متفاوت است اما در اكثر بيماران با علائم ناشي از افزايش قند خون (افزايش حجم ادرار، افزايش ميزان مصرف مايعات – غذا ) لاغري و ضعف و خارش بدن بروز مي كند. بعضي از عوارض اين بيماري اختلالات گردش خون، زخم پا، اختلال در بينايي و نابينايي كه به صورت ويروس نمايان مي شود و همچنين مهمترين علامت اغماي ديابتي است كه يك بيهوشي كامل مي باشد و به تدريج رخ مي دهد.

 

راه هاي درمان:

 

بيماران مبتلا به قند را مي توان با كنترل رژيم غذايي، ورزش منظم روزانه و تزريق به موقع انسولين و يا مصرف كاهش دهنده قند خون درمان نمود. منظور از رژيم غذايي تنظيم مواد مصرفي مورد نياز بدن است.بيماران ديابتي نيازمند رژيم غذايي خاصي نيستند و مي توانند از همان غذايي كه سايرين استفاده مي كنند مصرف نمايند اما آنان بايد از مصرف شيريني جات و تنقلات خودداري نمايند. همچنين اين عزيزان نياز دارند تا غذاي مصرفي را به جاي سه وعده در 5 يا 6 وعده تقسيم نموده و ميل كنند. اين كار موجب مي شود تا قند خون آنان به يكباره بالا نرود. از سوي ديگر ورزش و فعاليت جسماني موجب جذب قند بيشتري به بافت هاي عضلاني شده و در نتيجه قند خون پايين بيايد. در واقع مي توان گفت كه در درمان بيماري قند، ورزش نقش انسولين يا ساير داروهاي پايين آورنده قند خون را ايفا مي كند. ورزش هاي مناسبي كه مي توان پيشنهاد نمود عبارتند از:

• پياده روي
• دويدن آرام
• اسكي
• شنا
• نرمش هاي عمومي
• دوچرخه سواري

 

راهنماي كلي و توصيه هاي ضروري در بيمارن ديابتي:

 

براي ورزش كردن مشاوره با پزشك در خصوص مصرف داروهاي خوراكي، زمان مناسب براي ورزش كردن و دفعات تزريق از اهميت خاصي برخوردار است. همچنين افراد مبتلا با سن حدود 40 سال به بالا علاوه بر رعايت موارد ذكر شده بايد مورد ارزيابي با تست ورزش قرار گيرند.

برنامه هاي ورزشي بايد به آهستگي و با فشار كم آغاز و به تدريج به سرعت و فشار آن افزوده شود. همچنين توصيه مي شود كه بيماران ديابتي قبل از هر جلسه فعاليت ورزشي بدن خود را با حركات ملايم و آهسته گرم نمايند و پس از پايان فعاليت نيز بدن خود را سرد نمايند. تعداد جلسات توصيه شده براي اينگونه بيماران 3 تا 5 جلسه در هفته مي باشد. معمولا برنامه ورزشي براي بيماران ديابتي بايد هوازي بوده و فشار به شكل تدريجي افزايش يابد. بعلاوه هر جلسه بايد شامل بخش هاي زير باشد:

1-         10 دقيقه گرم كردن بدن با حركات نرمشي

2-     20 تا 30 دقيقه ورزشهاي هوازي (پياده روي – دوي آهسته) با ميزان مشخص افزايش ضربان قلب (60 تا 75 درصد حداكثر ضربان قلب) 

نحوه ي مشخص كردن درصدي از حداكثر ضربان قلب اين چنين است كه سن خود را از عدد 220 كم مي كنيد،‌عددي به دست خواهد آمد كه حداكثر ضربان قلب شما مي باشد. سپس مي توانيد درصد مورد نظر را از حداكثر ضربان قلب بدست آوريد.

 براي مثال 70 درصد حداكثر ضربان قلب فردي 20 ساله اين چنين محاسبه مي شود:

 ضربه در دقيقه200=20-200

ضربه در دقيقه140 =70%X200

3-     15 تا 20 دقيقه ورزش هاي سبك و حركات كششي براي سرد كردن بدن (براي اطلاع بيشتر مراجعه شود به نوشتار « تمرينات كششي و عمومي» در آرشيو موضوعي وبلاگ)

 

پياده روي از مناسب ترين فعاليت هايي است كه براي بيماران قندي توصيه مي شود چرا كه در همه جا قابل اجرا مي باشد و نياز به وسيله خاصي ندارد. از جمله تاثيرات ديگر پياده روي ميتوان به كاهش فشار خون، كاهش وزن چربي بدن و كاهش وزن نيز اشاره كرد.

 

نمونه اي از يك برنامه پياده روي مناسب براي بيماران قندي:

 

 

هفته	تعداد دفعات تمرين در هر هفته	مدت زمان هر جلسه تمرين
اول	سه تا پنج بار	10 دقيقه
دوم	سه تا پنج بار	15 دقيقه
سوم	سه تا پنج بار	20 دقيقه
چهارم	سه تا پنج بار	25 دقيقه
پنجم	سه تا پنج بار	30 دقيقه
ششم	سه تا پنج بار	35 دقيقه
هفتم	سه تا پنج بار	40 دقيقه
هشتم	سه تا پنج بار	45 دقيقه
نهم به بعد	سه تا پنج بار	45 دقيقه تكرار مي شود

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ساير راهنماييهاي براي بيماران ديابتي به قرار زير است:

 

1-      نوع و شدت تمرينات و اجراي آنها بايد حتما با نظارت متخصص انجام پذيرد.

2-      تمرينات ورزشي بايد حداقل دو ساعت بعد از صرف غذا صورت گيرد.

3-      بهتر است از تمرينات ايستا استفاده بيشتر شود.

4-      از مصرف دخانيات به هر شكلي خودداري شود.

5-      ماساژ ملايم پاها از نوك انگشتان به سمت بالا به صورت بسيار آرام، مفيد مي باشد.

6-   پياده روي بسيار آرام، دوچرخه سواري در مسيرهاي هموار با سرعت خيلي آهسته، حركات كششي و نرمش هاي آهسته مجاز مي باشد.

 

اميدوارم توانسته باشم با نوشتن اين نوشتار، كمكي هر چند ناچيز به بيماران ديابتي و نزديكانشان كرده باشم.

 

منابع:

-          ورزش و بهداشت

-          اصول كاربردي آمادگي جسماني و علم تمرين

 

ورزشكار باشيد.

هميشه پيروز و از راه دردسر بدور باشيد.